Je persoonlijkheid en karakter liggen niet vast
Heb je ooit tegen jezelf gezegd: "Dit is nu eenmaal wie ik ben," alsof het in steen gebeiteld staat? Misschien geloof je dat je chaotische natuur je voor altijd zal achtervolgen, of dat je nooit spontaan of assertief zult zijn. Maar stel je eens voor: wat als je de persoon die je vandaag bent, niet hoeft te blijven? Wat als je niet vastzit in wie je denkt te zijn? Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat je persoonlijkheid en overtuigingen geen statisch gegeven zijn. Ze vormen een dynamisch systeem dat beïnvloed wordt door ervaringen, keuzes en zelfs je manier van denken.
Klaar om het idee dat je vastzit in je persoonlijkheid los te laten? Lees verder. Je staat op het punt een frisse blik te werpen op wie je bent – en wie je kunt worden.
Wat is persoonlijkheid eigenlijk?
Persoonlijkheid is het totaalpakket van gedrag, gedachten, en emoties dat jou uniek maakt. Het is als een persoonlijke blauwdruk die bepaalt hoe je omgaat met situaties, mensen en uitdagingen. Psychologen definiëren persoonlijkheid vaak aan de hand van stabiele patronen die ons onderscheiden van anderen.
Maar hier komt de twist: hoewel persoonlijkheid stabiliteit suggereert, is het geen vaststaand gegeven. Onderzoek van psycholoog Brent Roberts toont aan dat persoonlijkheid gedurende het leven verandert, vooral door belangrijke gebeurtenissen of bewuste inspanningen. Het idee dat je “nu eenmaal zo bent” is dus verleden tijd.
Persoonlijkheid is niet hetzelfde als karakter
Karakter wordt vaak verward met persoonlijkheid, maar er is een subtiel verschil. Waar persoonlijkheid beschrijft hoe je je gedraagt, draait karakter om wie je bent. Karakter wordt vaak geassocieerd met waarden, ethiek en morele principes. Het beschrijft eigenschappen zoals integriteit, moed, en eerlijkheid. Het wordt gevormd door opvoeding, cultuur en levenservaringen.
Persoonlijkheid daarentegen beschrijft gedrag en temperament. Denk aan karakter als de fundering en persoonlijkheid als het huis dat erop is gebouwd.
Neem iemand met een introverte persoonlijkheid: die persoon houdt misschien van rust en heeft weinig behoefte aan sociaal contact. Maar tegelijkertijd kan hij of zij een sterk karakter tonen door zich onbaatzuchtig in te zetten voor anderen.
Het mooie? Zowel je karakter als je persoonlijkheid zijn te ontwikkelen.
Wat bepaalt je persoonlijkheid of karakter?
Alles wat je doet – en niet doet – wordt grotendeels gestuurd door wat je gelooft over jezelf en de wereld om je heen. Deze overtuigingen, vaak diepgeworteld, bepalen je gedrag en vormen de kern van wat psycholoog Robert Dilts de logische niveaus noemt.
Deze niveaus zijn een manier om naar je persoonlijke ontwikkeling te kijken en omvatten vijf lagen:
- Omgeving: Waar bevind je je?
- Gedrag: Wat doe je?
- Vaardigheden: Wat kun je?
- Overtuigingen: Wat geloof je over jezelf?
- Identiteit: Wie ben je?
Vaak proberen we verandering door te voeren op het niveau van gedrag of vaardigheden. Je wilt bijvoorbeeld minder uitstellen of productiever worden. Maar als je diep vanbinnen gelooft dat je iemand bent die "nu eenmaal chaotisch" is, blijft het gevecht.
Overtuigingen vormen de brug tussen wat je doet en wie je denkt te zijn – en daar ligt ook jouw kracht.
Persoonlijkheid is kneedbaar
Onderzoek ondersteunt de veranderbaarheid van persoonlijkheid. Studies tonen aan dat eigenschappen zoals extraversie of consciëntieusheid veranderen door bewuste oefening. Neem het voorbeeld van een introvert persoon die leert spreken in het openbaar. Door herhaling en zelfreflectie kan deze persoon zich comfortabeler voelen in sociale situaties en zelfs als extravert worden gezien.
Je persoonlijkheid is geen vast script, maar eerder een verhaal dat voortdurend herschreven wordt. Denk eens terug aan een paar jaar geleden. Grote kans dat je in die tijd eigenschappen hebt ontwikkeld die je toen niet had. Misschien was je vroeger verlegen en sta je nu gemakkelijker voor een groep. Of misschien was je rigide in je denken, maar ben je flexibeler geworden door wat je hebt meegemaakt.
Lisa was het schoolvoorbeeld van een introverte persoonlijkheid. Toen ze naar het buitenland verhuisde voor haar werk, was ze erg bang voor dit nieuwe avontuur. Maar na maanden van nieuwe ervaringen – zoals het bezoeken van expat-evenementen en het leren van een vreemde taal – merkte ze dat haar comfortzone groeide. Wat ooit ongemakkelijk voelde, werd natuurlijk. Nu ziet Lisa zichzelf als iemand die sociale situaties aankan. Haar identiteit als "introvert" heeft plaatsgemaakt voor een meer dynamische kijk op wie ze is.
Je persoonlijkheid heeft vele facetten
Persoonlijkheid kun je zien als een discobol. Die bestaat uit talloze kleine spiegelstukjes. Elk facet van een discobol reflecteert licht op zijn eigen manier, afhankelijk van hoe het wordt belicht. Zo werkt het ook met persoonlijkheid: bepaalde kanten van jezelf worden zichtbaar afhankelijk van de situatie, context, of mensen om je heen.
In een professionele setting straal je misschien je georganiseerde kant uit, terwijl je met vrienden je humoristische of speelse kant toont.
Een discobol werkt alleen omdat al die kleine stukjes samenkomen in één object. Net zo vormen alle facetten van je persoonlijkheid samen wie je bent. Sommige stukjes blijven in de schaduw, afhankelijk van waar het licht vandaan komt. Dit zijn de delen van je persoonlijkheid die minder vaak zichtbaar zijn – soms bewust, soms onbewust.
Door te experimenteren en bewust te kiezen welke kanten je wilt laten zien, kun je de "lichten" richten op verschillende facetten van je persoonlijkheid. Dit kan je helpen om flexibeler en veelzijdiger te zijn.
Wat levert dit je op?
Het inzicht dat je persoonlijkheid en overtuigingen flexibel zijn, geeft je vrijheid. Het betekent dat je niet vastzit in een bepaald patroon of gedrag.
Hier zijn enkele manieren waarop dit je leven kan verrijken:
- Meer controle over je emoties: Door te werken aan je overtuigingen over stress of tegenslag.
- Betere relaties: door eigenschappen zoals empathie of communicatievaardigheden te ontwikkelen.
- Flexibiliteit in sociale situaties: in een zakelijke setting kun je je professionele, georganiseerde kant tonen, terwijl je in een informele context je humor en spontaniteit laat zien.
- Groei en ontwikkeling: door overtuigingen zoals "Ik kan dit niet" om te buigen naar "Ik ben iemand die leert en groeit."
- Betere relaties: het begrijpen en aanpassen van je persoonlijkheid helpt je empathischer en effectiever in communicatie te zijn.
Hoe je persoonlijkheid en karakter ontwikkelen?
Hier zijn vijf stappen om je persoonlijkheid en karakter bewust te ontwikkelen:
1. Herken je overtuigingen
De eerste stap in persoonlijke groei is ontdekken wat je tegenhoudt. Welke overtuigingen draag je met je mee over wie je bent? Een handige oefening is om je gedrag en gedachten te observeren. Stel jezelf vragen als:
Wat zeg ik vaak tegen mezelf als iets moeilijk wordt? Welke labels plak ik op mezelf, zoals "Ik ben slecht in netwerken" of "Ik ben niet assertief genoeg"?
Welke van deze overtuigingen helpen je verder, en welke belemmeren je? Door je overtuigingen naar boven te halen, kun je ze uitdagen en herschrijven.
2. Herschrijf je verhaal
Je overtuigingen zijn niet de waarheid – ze zijn slechts verhalen die je jezelf vertelt. En verhalen kunnen veranderen. Als je bijvoorbeeld gelooft dat je "niet sportief" bent, probeer dat om te buigen naar: "Ik leer nu hoe ik meer plezier uit bewegen kan halen."
3. Zet kleine stappen
Je hoeft niet in één keer je hele persoonlijkheid om te gooien. Kleine, consistente stappen hebben een grote impact. Wil je zelfverzekerder worden? Begin met één kleine uitdaging, zoals het woord nemen in een teamvergadering. Elke keer dat je zo’n stap zet, versterk je je nieuwe gedrag en overtuigingen.
4. Zoek feedback
Vraag mensen in je omgeving hoe ze je ervaren. Soms ben je je niet bewust van bepaalde gedragingen of eigenschappen. Bijvoorbeeld: je denkt misschien dat je rustig en kalm overkomt, maar anderen ervaren je als gesloten. Feedback helpt je blinde vlekken ontdekken en geeft je de kans om deze onderbelichte facetten van je persoonlijkheid te ontwikkelen.
5. Volg training en coaching
Veel eigenschappen, zoals assertiviteit, geduld, of empathie, worden vaak gezien als een vast onderdeel van je persoonlijkheid. Maar in werkelijkheid zijn het vaardigheden die je kunt leren en versterken met oefening. Coaching en workshops bieden een gestructureerde aanpak, zodat je gericht en consistent kunt werken aan verandering. Een coach kan je uitdagen, ondersteunen, en begeleiden bij het zetten van kleine, haalbare stappen.
Je bent een werk in uitvoering. Je persoonlijkheid en karakter zijn geen beperkingen, maar bouwstenen. Door je persoonlijkheid bewust te ontwikkelen, word je niet alleen gelukkiger, maar ook effectiever. Je leert beter omgaan met situaties waar je eerst van weg zou lopen en je staat sterker en bewuster in het leven.
Bij Expert Academy geloven we dat persoonlijke ontwikkeling bijdraagt aan meer geluk en groei. Wil jij meer weten over hoe je je persoonlijkheid kunt ontwikkelen?
